Revisitando a paragoge em Português Arcaico sob a ótica da Fonologia Lexical
Resumen
Resumo: Este artigo tem como objetivo fazer uma análise teórica da regra da paragoge no Português Medieval, através das Cantigas de Santa Maria. A paragoge é um fenômeno exclusivamente de ordem estilística, que age sobre palavras já bemformadas e existentes na língua, acrescentando uma vogal epentética ao final de palavras oxítonas terminadas em consoante /r, l, n/. Depois de apresentar as características linguísticas desse fenômeno e de explicitar sua motivação estilística, é dada uma interpretação da Fonologia Lexical.
Palavras-chave: paragoge, português medieval, fonologia lexical.
Abstract: This paper aims to analyze theoretically the paragoge rule in Medieval Portuguese through Cantigas de Santa Maria. Paragoge is a stylistic phenomenon that adds an epenthetic vowel /e/ to well formed oxytone words that are finished in /r, l, n/. The linguistic characteristics and the stylistic motivation of the phenomenon are presented, and a Lexical Phonology interpretation is given.
Keywords: paragoge, medieval portuguese, lexical phonology.
Citas
CUNHA, C. F. Estudos de versificação portuguesa (séculos XIII a XVI). Paris: Fundação Calouste Gulbenkian/Centro Cultural Português, 1982.
HAYES, B. Metrical Stress Theory: Principles and Case Studies. Chicago, London: University of Chicago Press, 1995.
KIPARSKY, Paul. From Cyclic Phonology to Lexical Phonology. In: VAN DER HULST, Harry and SMITH Norval (eds.), The Structure of Phonological Representations – Part I. Foris Publications, 1982.
LEÃO, Â. V. Cantigas de Santa Maria de Afonso X, o sábio. Aspectos culturais e literários. São Paulo: Linear B; Belo Horizonte: Veredas & Cenários, 2007.
LEE, S.H. Epêntese no Português. Estudos Lingüísticos XXII – Anais de Seminários do GEL, Ribeirão Preto, Instituição Moura Lacerda, v. II, p. 847-854, 1993.
MASSINI-CAGLIARI, G. Cantigas de amigo: do ritmo poético ao lingüístico. Um estudo do percurso histórico da acentuação em Português. 1995. Tese (Doutorado em Lingüística) – IEL/UNICAMP, Campinas, 1995.
MASSINI-CAGLIARI, G. Do poético ao lingüístico no ritmo dos trovadores: três momentos da história do acento. Araraquara: FCL, Laboratório Editorial, UNESP; São Paulo: Cultura Acadêmica, 1999.
MASSINI-CAGLIARI, G. Epêntese e paragoge: processos fonológicos distintos. In: CONGRESSO INTERNACIONAL DA ABRALIN, 2., e INSTITUTO LINGÜÍSTICO, 2000, Florianópolis, Anais... Florianópolis: ABRALIN – Associação Brasileira de Lingüística, 2000. p. 400-410. CD-ROM.
MASSINI-CAGLIARI, G. A música da fala dos trovadores: estudos de prosódia do português arcaico, a partir das cantigas profanas e religiosas. 2005. Tese (Livre Docência em Fonologia) – Departamento de Lingüística/UNESP, Araraquara, 2005.
MATTHEWS, P.H. The Concise Oxford Dictionary of Linguistics. New York: Oxford University Press, 1997 (p. 264).
METTMANN, W. (Ed.). Cantigas de Santa María (cantigas 1 a 100): Alfonso X, el Sabio. Madrid: Castalia, 1986.
METTMANN, W. (Ed.). Cantigas de Santa María (cantigas 101 a 260): Alfonso X, el Sabio. Madrid: Castalia, 1988.
METTMANN, W. (Ed.). Cantigas de Santa María (cantigas 261 a 427): Alfonso X, el Sabio. Madrid: Castalia, 1989.
MOHANAN, K. P. The Theory of Lexical Phonology. Dordrecht: D. Reidel Publishing Company, 1986.
PARKINSON, S. As Cantigas de Santa Maria: estado das cuestións textuais. Anuario de estudios literarios galegos, Vigo, p. 179-205, 1998.
PULLEYBLANK, Douglas George. Tone in Lexical Phonology. Dordrecht: D. Reidel Publishing Company, 1986.
WULSTAN, D. Pero cantigas... Bulletin of the Cantigueiros de Santa Maria, incinnati, v. 6, p. 12-29, 1993.
XAVIER, M. F.; MATEUS, M. H. M. (Org.). Dicionário de termos lingüísticos. Lisboa: Cosmos, 1990. v. 1.
Descargas
Publicado
Número
Sección
Licencia
Autores que publicam nesta revista concordam com os seguintes termos:
a. Autores mantém os direitos autorais e concedem à revista o direito de primeira publicação, com o trabalho simultaneamente licenciado sob a Licença Creative Commons Atribuição- 4.0 Internacional (CC BY 4.0).
b. Autores têm autorização para assumir contratos adicionais separadamente, para distribuição não-exclusiva da versão do trabalho publicada nesta revista (ex.: publicar em repositório institucional ou como capítulo de livro), com reconhecimento de autoria e publicação inicial nesta revista.
c. Os conteúdos da Revista Eutomia estão licenciados com uma Licença Creative Commons Atribuição 4.0 Internacional. Esta licença permite que os reutilizadores distribuam, remixem, adaptem e desenvolvam o material em qualquer meio ou formato, desde que a atribuição seja dada ao criador. A licença permite o uso comercial.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
a. Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY- 4.0) License.
b. Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non- exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
c. Revista Eutomia’s contents are licensed under a Creative Commons Attribution-4.0 International (CC BY 4.0) License. This license allows reusers to distribute, remix, adapt, and build upon the material in any medium or format, so long as attribution is given to the creator. The license allows for commercial use.
Licença Creative Commons 4.0 by.